Tiếp xúc ‘da kề da’ là khi bé được đặt trần không áo quần trên ngực hoặc bụng trần của mẹ. Mặt, ngực, bụng và chân của bé áp sát người mẹ, không có khoảng trống. Bé có thể mặc bỉm và đội mũ. Đầu bé nghiêng về một bên, trên mình đắp một tấm chăn ấm. Theo WHO, phương pháp này cần được thực hiện liên tục trong vòng ít nhất 1 giờ ngay sau sinh và lặp lại càng thường xuyên càng tốt trong những tuần đầu. Trường hợp trẻ sinh mổ, tiếp xúc ‘da kề da’ cần được thực hiện ngay khi mẹ tỉnh táo, có thể đáp ứng với xung quanh.

Cú sốc đầu đời và phương pháp sinh con nhẹ nhàng

Những giờ đầu tiên sau sinh là một cú sốc lớn với bé sơ sinh. Trong nhiều nền văn hóa, trẻ được quấn da kề da với mẹ ngay sau sinh và được ở rất gần mẹ trong những ngày đầu đời. Tạo Hóa đã lập trình để bé sơ sinh được cận kề mẹ vì điều này tốt cho trẻ và giúp bé cơ hội sống sót. Tiếp xúc da kề da giữa mẹ và bé, nhất là với bé sinh non, đang ngày càng được quan tâm và đánh giá cao. Cách đây gần 40 năm, tại Mỹ đã dấy lên phong trào “Sinh con nhẹ nhàng” sau khi cuốn sách “Sinh con không bạo lực” ra mắt vào năm 1974. Trong cuốn sách này, bác sĩ sản khoa người Pháp Ferderick Leboyer đã đề xuất nhiều biện pháp giúp cuộc sinh của người mẹ trở nên nhẹ nhàng hơn, trong đó có việc đặt bé sơ sinh da kề da lên bụng mẹ.

Hơn 4 thập kỷ nghiên cứu đã chứng minh rằng trong những tháng đầu đời, tiếp xúc da kề da, hay còn gọi là phương pháp chăm sóc Kangaroo, mang lại những lợi ích đáng kể cho mẹ và bé. Ngày càng có nhiều trung tâm sản khoa trên thế giới áp dụng phương pháp này. Thống kê của Mỹ tại thời điểm 2009 cho thấy 43% bệnh viện tại nước này áp dụng chính sách chăm sóc da kề da cho mẹ và con trong vòng 1 giờ sau sinh thường không biến chứng, 32% bệnh viện áp dụng chính sách này cho mẹ và con trong vòng 2 giờ sau sinh mổ không biến chứng.

Tại Việt Nam, tháng 11/2014, Bộ Y tế đã ban hành ‘Hướng dẫn chuyên môn chăm sóc thiết yếu bà mẹ và trẻ sơ sinh trong và ngay sau đẻ’, trong đó có đề cập tới phương pháp tiếp xúc da kề da cho bà mẹ và trẻ sơ sinh. Nhiều bệnh viện Phụ sản – Nhi trong cả nước đã áp dụng phương pháp này và bước đầu thu được các phản hồi tích cực. Mới đây, chiến dịch “Cái ôm đầu tiên” khuyến khích thực hành tiếp xúc da kề da giữa mẹ và con ngay sau sinh do Bộ Y tế phối hợp với WHO tổ chức ngày 17/7 cũng thu hút được sự quan tâm của nhiều người dân, đặc biệt là các bà mẹ chuẩn bị sinh con.

Tiếp xúc ‘da kề da’ là cách tuyệt vời để mẹ và con sớm phục hồi sau một hành trình gian nan và tràn ngập cảm xúc, là phương thức hữu hiệu kết nối tình mẫu tử và cú hích mạnh khuyến khích bé bắt đầu bú mẹ. Có rất nhiều bằng chứng cho thấy lợi ích lớn lao của tiếp xúc ‘da kề da’ giữa mẹ và con.

Lợi ích cho bé

1. Ổn định thân nhiệt, nhịp tim, nhịp thở và đường huyết

Duy trì nhiệt độ cơ thể là điều hết sức quan trọng đối với trẻ sơ sinh. Sự chuyển tiếp từ môi trường ấm áp trong tử cung ra môi trường ngoài lạnh lẽo, cộng thêm làn da ẩm ướt khiến trẻ rất dễ bị nhiễm lạnh. Tạo Hóa đã lập trình để chăm lo việc này. Ngực của mẹ ấm hơn nhiều so với các vùng khác của cơ thể, chỉ trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc ‘da kề da’, ngực mẹ sẽ tự điều chỉnh để làm ấm hay làm mát bé sơ sinh, tùy theo nhu cầu của trẻ. Nếu mẹ sinh đôi thì ngực mẹ cũng có thể phản ứng độc lập để chăm cho cả hai bé cùng lúc. Một nghiên cứu tiến hành ở các sản phụ sinh mổ cho thấy, trẻ được bố của mình bế ‘da kề da’ có thân nhiệt và nồng độ đường máu cao hơn so với các bé được đặt trong lồng ấp. Tiếp xúc ‘da kề da’ cũng giúp cơ thể bé học cách tự điều chỉnh, giữ ổn định các chỉ số sinh học cơ bản như nhịp tim, nhịp thở, huyết áp và đường máu.

2. Giảm khóc và căng thẳng

Tiếp xúc ‘da kề da’ giữa mẹ và con chỉ trong vòng 20 phút đã giúp làm giảm 67-72% nồng độ cortisol (hoóc môn gây stress) trong cơ thể bé. Kề cận mẹ cũng giúp bé đỡ đau và nhanh chóng phục hồi sau cuộc đẻ. Kết quả là bé được chăm sóc theo cách này thường ít quấy khóc và ít căng thẳng hơn.

3. Bảo vệ bé khỏi tác hại của việc tách khỏi mẹ

Nếu bị tách khỏi mẹ ngay khi mới sinh, tất cả các loài thú đều có phản ứng giống nhau: ‘phản đối’ rồi ‘tuyệt vọng’. Ban đầu, con thú nhỏ ‘phản đối’ bằng tiếng gào khóc và ngọ nguậy dữ dội. Đây là đáp ứng bản năng khi thú con bị đẩy khỏi ‘môi trường sống tự nhiên’, nơi nó được cho ăn, ủ ấm và cảm thấy an toàn. Tiếng khóc to và sự ngọ nguậy là sự phản đối của thú con nhằm thu hút sự chú ý của thú mẹ, để lại được gần gũi mẹ. Nếu mẹ và con bị cách ly trong một giai đoạn dài, phản ứng tiếp theo của thú nhỏ sẽ là ‘tuyệt vọng’. Nó có thể ngừng khóc, thôi không dẫy dụa và chỉ nằm yên – nó đã đầu hàng. Đây cũng là một hành vi bản năng nhằm tránh thu hút sự chú ý từ những kẻ săn mồi. Lúc này tất cả các hệ cơ quan hoạt động chậm lại để sống sót lâu dài. Thân nhiệt hạ, nhịp tim và tốc độ chuyển hóa giảm.

Bản năng tương tự cũng được nhận thấy ở trẻ sơ sinh. Khi bị đẩy ra khỏi môi trường sống cạnh mẹ, đầu tiên bé sẽ ‘phản đối’. Nghiên cứu cho thấy trẻ bị cách ly khỏi mẹ có số lần khóc nhiều gấp 10 lần và thời gian khóc dài hơn 40 lần so với trẻ được tiếp xúc ‘da kề da’ với mẹ. Những cơn khóc ngặt nghẽo không tốt cho trẻ sơ sinh. Chúng có thể ảnh hưởng tới chức năng phổi, làm tăng áp lực nội sọ, trì hoãn việc đóng lỗ thông liên nhĩ và tăng hoóc môn gây stress. Nếu không được đáp ứng và tiếp tục bị cách ly lâu dài, bé sẽ chuyển sang giai đoạn ‘thất vọng’. Khi này hoóc môn stress tăng ồ ạt, thân nhiệt giảm, nhịp tim giảm và đường huyết giảm. Tất cả các biến chứng này đều hay gặp ở trẻ sơ sinh bị cách ly khỏi mẹ, kể cả khi được chăm sóc tại khoa hồi sức cấp cứu. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cách ly mẹ và con kéo dài có thể ảnh hưởng tới sự phát triển xã hội và phát triển cảm xúc của trẻ sau này.

4. Tạo điều kiện cho sự phát triển tối ưu của não

Khi mới chào đời, não của trẻ chưa trưởng thành hoàn toàn và có kích thước bằng 25% của người lớn. Tiếp xúc ‘da kề da’ là một trải nghiệm đòi hỏi sự tham gia của nhiều cơ quan cảm giác. Sự tiếp xúc này giúp phát triển các đường dẫn truyền thần kinh – điều đặc biệt cần thiết cho sự trưởng thành của não. Tiếp xúc ‘da kề da’ cũng thúc đẩy sự trưởng thành của các hạch hạnh nhân, bộ phận quan trọng nằm sâu trong trung tâm não. Các hạch này liên quan tới quá trình hình thành cảm xúc, tạo lập trí nhớ và kích hoạt hệ thần kinh giao cảm.

Trong thời gian tiếp xúc ‘da kề da’ với mẹ, phần lớn trẻ ngủ thiếp đi một cách dễ dàng và đạt được trạng thái ngủ sâu tự nhiên kéo dài 60 phút hoặc hơn. Điều này rất quan trọng vì giai đoạn ngủ sâu là một trong những yếu tố thuận lợi nhất giúp đẩy nhanh quá trình trưởng thành của não.

5. Kích thích tiêu hóa và giúp bé tăng cân

                Chỉ sau 1 giờ tiếp xúc ‘da kề da’, hệ tiêu hóa của bé đã được phục hồi về trạng thái cân bằng tối ưu. Dây thần kinh phế vị được kích hoạt, dẫn tới tăng kích thước các vi mao trong lòng ruột bé sơ sinh. Kết quả là diện tích bề mặt ruột tăng, khả năng hấp thu chất dinh dưỡng được cải thiện. Chăm sóc ‘da kề da’ cũng làm giảm hàm lượng cortisol và somatostatin ở trẻ, tạo điều kiện cho bé hấp thu và tiêu hóa thức ăn tốt hơn, ít bị rối loạn tiêu hóa hơn. Do không phải sử dụng mỡ nâu (mỡ lành mạnh mà trẻ có sẵn khi sinh) để duy trì thân nhiệt, trẻ sẽ tăng cân nhanh hơn.

6. Tăng cường hệ miễn dịch

Tiếp xúc ‘da kề da’ giúp bé thu nạp các vi khuẩn quen thuộc từ làn da của mẹ. Điều này không gây nguy hiểm vì bé sơ sinh đã nhận được kháng thể chống lại đa số các vi khuẩn này ngay từ khi còn nằm trong bụng mẹ. Tiếp theo, cơ thể mẹ sẽ sản xuất các kháng thể chống lại vi khuẩn có trong môi trường của cả mẹ và của con. Các kháng thể này được truyền sang con thông qua sữa mẹ, giúp bảo vệ bé khỏi các bệnh nhiễm trùng.

Sự ‘chiếm đóng’ của các vi khuẩn quen thuộc của mẹ trên cơ thể bé sơ sinh cũng khiến các vi khuẩn và virus xa lạ, mới xuất hiện trong môi trường sinh nở, có ít cơ hội xâm nhập. Điều này đặc biệt quan trọng đối với trẻ sinh mổ vì các bé thường không được tiếp xúc với vi khuẩn lành ở đường sinh dục của mẹ – bước khởi đầu quan trọng cho hoạt động của hệ miễn dịch.

        7.Tăng tỷ lệ mẹ cho con bú và thời gian cho con bú 

Tiếp xúc ‘da kề da’ giúp khởi động hành vi tìm vú bản năng của trẻ. Bé sẽ ngậm bắt vú nhiều hơn và chính xác hơn. Nghiên cứu chỉ ra rằng tỷ lệ bé bú mẹ ngay trong giờ đầu sau khi sinh tăng gấp đôi nếu bé được tiếp xúc ‘da kề da’ ngay thay vì bị quấn chặt trong tã.

Các bà mẹ thực hành chăm sóc da kề da ngay từ đầu thường tiếp tục cho con bú hoàn toàn nhiều hơn khi về nhà. Sự gia tăng hoóc môn oxytocin và prolactin của mẹ trong những giờ đầu sau sinh giúp tăng sản xuất sữa về lâu dài. Mẹ gặp khó khăn trong cho con bú thường có được sự cải thiện gần như tức khắc nhờ thực hành tiếp xúc da kề tối thiểu 60 phút mỗi lần, 1-2 lần mỗi ngày.

Một nghiên cứu tiến hành trên 1250 trẻ sơ sinh tại Ba Lan trong vòng 3 năm cho thấy, tiếp xúc da kề da làm tăng thời gian bé bú mẹ hoàn toàn lên 0,39 tháng và thời gian bú mẹ nói chung lên 1,43 tháng. Trẻ được giữ bên mẹ trong ít nhất 20 phút sẽ bú mẹ hoàn toàn lâu hơn 1,35 tháng và cai sữa muộn hơn 2,1 tháng so với những bé không được tiếp xúc ‘da kề da’ ngay sau khi sinh.

Tầm quan trọng của tiếp xúc da kề da tại các thời điểm khác nhau

Lợi ích cho mẹ

Khi nằm trên ngực trần của mẹ, bé ở rất gần với nguồn thực phẩm quý giá – sữa mẹ. Bé có thể nhìn thấy và cảm nhận núm vú/quầng vú, điều này có sức hấp dẫn lớn, khuyến khích bé bắt đầu bú mẹ. Hơn nữa, bế con theo kiểu này cũng kích thích cơ thể mẹ giải phóng oxytocin. Được mệnh danh là ‘hoóc môn tình yêu’, oxytocin giúp mẹ cảm thấy thư giãn, bớt lo lắng và gắn kết với con nhiều hơn. Hoóc môn này gia tăng trong thời gian tiếp xúc da kề da và tăng vọt mỗi khi bé dùng tay chà vào bầu vú mẹ.

Đã có nhiều nghiên cứu tiến hành so sánh hành vi của nhóm bà mẹ được tiếp xúc da kề da trong thời gian ngắn (có thể chỉ ở mức 15 phút) với bé mới sinh và nhóm bà mẹ chỉ được thấy con trong chốc lát trước khi bị cách ly (các bé sơ sinh được giữ ở phòng bên cạnh và được đưa sang bú mẹ 4 giờ một lần). Kết quả cho thấy, sau khi xuất viện, các bà mẹ nhóm 1 tự tin và thành thục trong chăm sóc con hơn các bà mẹ ở nhóm 2. Kết quả này còn vượt qua giai đoạn sơ sinh. Tại thời điểm 3 tháng, các bà mẹ nhóm 1 hôn con nhiều hơn và dành nhiều thời gian ngắm nghía khuôn mặt của bé hơn. Lúc 1 tuổi họ bế ẵm, vuốt ve con nhiều hơn, thường xuyên đưa con đi khám định kỳ và cho con bú lâu hơn. Một nghiên cứu cho thấy thời gian cho con bú tăng gấp đôi chỉ nhờ 15 phút mẹ con được tiếp xúc ‘da kề da’ sớm.

Mẹ và con càng tiếp xúc ‘da kề da’ và bé càng bú nhiều thì oxytocin càng tăng tiết nhiều. Hoóc môn này dẫn tới một loạt biến đổi tích cực cho mẹ: rút ngắn thời gian phục hồi; giảm huyết áp; tăng khả năng chịu đau; mẹ cảm thấy hạnh phúc hơn, ít rơi vào trầm cảm; sữa về nhiều; tử cung co thắt làm giảm nguy cơ xuất huyết sau sinh; mẹ nhanh chóng lấy lại dáng hình thon thả trước khi mang bầu.

Tại Việt Nam, năm 2014 đã xảy ra dịch sởi trên toàn quốc với hơn 15.000 trường hợp mắc bệnh và 147 trường hợp tử vong; tại Hà Nội có hơn 1.700 trường hợp mắc và 14 trường hợp tử vong. Còn tại TP Hồ Chí Minh cũng đã ghi nhận tới 978 bệnh nhân Sởi, trong đó tới 95% người bệnh chưa từng được tiêm phòng trước đó.

Bên cạnh đó, theo Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) Trần Đắc Phu, trong khi tỷ lệ miễn dịch trong cộng đồng thấp do số người chưa tiêm vaccine vẫn còn cao. Bên cạnh đó, sự gia tăng giao lưu, du lịch giữa các tỉnh, TP thường xuyên biến động dân cư như TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương, Đồng Nai, Quảng Ninh, Nghệ An, Thanh Hóa… sẽ khiến cho nguy cơ bùng phát dịch lớn, dịch bệnh khó kiểm soát. Dịch Sởi thường có chu kỳ 4 – 5 năm/lần, dịch sởi gần đây nhất xảy ra năm 2014, cho đến năm 2019, dịch sởi đang có xu hướng bùng phát trở lại.

Theo đánh giá của các chuyên gia y tế, điều kiện thời tiết giao mùa ẩm ướt, thay đổi thất thường là môi trường thuận lợi để virus sinh sôi, số ca mắc Sởi sẽ tiếp tục gia tăng trong 3 tháng đầu năm 2019. Nguy cơ bùng phát dịch là rất lớn, nếu người dân chủ quan, không chú ý phòng bệnh cũng như không đưa trẻ đi tiêm vaccine đầy đủ, đúng lịch.

Biểu hiện của bệnh sởi:

Giai đoạn ủ bệnh

Thời kỳ ủ bệnh thường kéo dài từ 10 đến 12 ngày là thời gian từ khi trẻ bị nhiễm virus gây bệnh đến khi xuất hiện những dấu hiệu đầu tiên của giai đoạn tiền triệu. Trong giai đoạn này trẻ không biểu hiện triệu chứng gì của bệnh.

Giai đoạn tiền triệu

Giai đoạn tiền triệu thường kéo dài 5 đến 15 ngày được đặc trưng bởi sốt mức độ nhẹ đến vừa, ho khan, chảy mũi nước, viêm kết mạc mắt. Những triệu chứng này hầu như luôn luôn xảy ra trước khi nội ban xuất hiện.

Giai đoạn phát ban

Đây là giai đoạn điển hình nhất của bệnh với triệu chứng phát ban tuần tự trên da. Ban thường xuất hiện đầu tiên ở vùng chân tóc phía sau tai, sau đó xuất hiện ở mặt và lan dần xuống phía dưới trong vòng 24 đến 48 giờ. Ban sởi là những ban dạng dát-sẩn hơi nổi lên trên bề mặt da, sờ mịn như nhung và không đau, không hoặc ít ngứa, không sinh mủ. Sau đó ban cũng nhạt dần và mất đi đúng theo tuần tự nó đã xuất hiện, nghĩa là cũng từ trên xuống dưới. Sau khi ban mất đi, trên da còn lại những dấu màu sậm lốm đốm như vằn da báo

Bị bệnh sởi có nguy hiểm không?

Sởi là căn bệnh lành tính, tuy dễ lây lan nhưng có thể tự khỏi. Tuy nhiên, bệnh có thể gây ra các nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt, viêm phế quản, viêm não… có thể dẫn đến tử vong, đặc biệt là ở trẻ nhỏ do hệ miễn dịch còn non yếu, những trẻ cơ địa suy dinh dưỡng hoặc có bệnh nền như bệnh tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn tính hay những bệnh suy giảm hệ miễn dịch.

Trên phụ nữ có thai, theo những nghiên cứu quốc tế, Virus này dường như không gây quái thai (Siegel, 1973). Tuy nhiên, nhiễm sởi khi có thai làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non và đẻ trẻ sơ sinh nhẹ cân (American Academy of Pediatrics, 2006; Siegel, 1966). Nếu một người phụ nữ bị sởi ngay sau sinh, có nguy cơ lây truyền bệnh cho trẻ sơ sinh, đặc biệt ở trẻ sơ sinh non tháng.

Tiêm vaccine là cách phòng bệnh tốt nhất!

Theo ông Trần Đắc Phu, để phòng chống bệnh Sởi, Bộ Y tế đã tổ chức 2 chiến dịch tiêm vaccine Sởi – rubella tại 88 huyện của 19 tỉnh có nguy cơ cao. Đồng thời tiếp tục triển khai chiến dịch tiêm bổ sung vaccine Sởi – rubella cho trẻ 1 – 5 tuổi cho khoảng 4,2 triệu trẻ tại 418 huyện của 57 tỉnh, TP từ cuối năm 2018 đến nay.

Tiêm Vắc xin sởi không được chỉ định trong thời kỳ mang thai. Tuy nhiên, những phụ nữ nhạy cảm có thể được tiêm phòng Vắc xin ngay sau khi sinh và việc cho con bú không phải là chống chỉ định của tiêm Vắc xin (Ohji, 2009)

Khi mắc Sởi, người bệnh cần làm gì?

TS Đỗ Duy Cường – Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai lưu ý, khi gặp các dấu hiệu của bệnh Sởi (sốt, ho, chảy nước mũi, phát ban), người dân cần đến các cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám, tư vấn điều trị kịp thời. “Không nên đưa người bệnh điều trị vượt tuyến khi không cần thiết nhằm tránh quá tải. Thêm vào đó, môi trường bệnh viện dễ gây lây nhiễm chéo, khi người bệnh tới điều trị có thể mắc thêm các bệnh phối hợp, khiến bệnh từ nhẹ thành nặng, rồi vướng phải các nguy cơ về sức khỏe không đáng có”

Nếu trong gia đình đã có người mắc bệnh, nên thực hiện cách ly, hạn chế tiếp xúc với người mắc hoặc người nghi mắc bệnh. Khi phải tiếp xúc với người bệnh phải đeo khẩu trang y tế và các trang bị phòng hộ cá nhân. Đồng thời thường xuyên vệ sinh đường mũi, họng, mắt hàng ngày. Đặc biệt, không cho trẻ em dùng chung vật dụng cá nhân (khăn mặt, bàn chải, kính, cốc, chén, bát, đũa…), đồ chơi hoặc đồ vật dễ bị ô nhiễm chất tiết mũi họng. Lau sàn nhà, nắm đấm cửa, mặt bàn, ghế, khu vệ sinh chung hoặc bề mặt của đồ vật nghi ngờ bị ô nhiễm dịch tiết mũi họng của bệnh nhân bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường từ 1 – 2 lần/ngày.

.

Xã hội ngày càng phát triển, tuy nhiên, các chuyên gia không hề phủ nhận những lợi ích và tầm quan trọng của việc kiêng cữ sau sinh. Không chỉ vậy, họ còn khẳng định rằng việc kiêng cữ sau sinh là đặc biệt quan trọng và cần thiết.

Chỉ cần các mẹ kiêng khem đúng cách, không quá “ép mình” thực hiện những quy tắc quá nghiêm ngặt và chưa được xác thực là đúng đắn như kiêng tắm gội 1 tháng, chỉ được ăn cơm thịt kho nghệ canh rau ngót, bắt buộc nằm than,… thì việc ở cữ 3 tháng 10 ngày sẽ đem lại những điều vô cùng tuyệt vời.

Bảo vệ sự an toàn cho bé mới sinh

Nhiều người cho rằng kiêng cữ sau sinh chỉ có duy nhất một công dụng là giúp cho người mẹ mau phục hồi sức khỏe. Tuy nhiên, việc kiêng cữ này còn ảnh hưởng rất nhiều đến đứa trẻ mới sinh. Trong 3 tháng 10 ngày sau sinh, các cụ thường khuyên bà đẻ không nên ra ngoài, chỉ ở trong nhà kín, đừng vội trách ông bà cổ hủ vì tất cả đều có lý do cả.

Trong khoảng thời gian này, sức khỏe của cả mẹ và bé đều rất yếu ớt, đặc biệt là bé mới sinh hệ miễn dịch chưa được mạnh mẽ đủ để kháng cự lại tất cả những loại virus gây bệnh.

Các mẹ tốt nhất không nên đưa em bé ra ngoài thường xuyên, đặc biệt tuyệt đối tránh xa những nơi đông đúc để có thể đảm bảo sức khỏe cho con, lại tránh được bệnh tật và những nguy cơ rủi ro cho bản thân mình.

Giúp phòng ngừa hậu sản

Người ta thường nói phụ nữ sau sinh yếu ớt như những con cua lột vì vừa mới phải trải qua một cuộc hành trình “thay máu”. Và chính xác là như thế, vượt cạn là lúc cơ thể người phụ nữ phải chịu đựng rất nhiều cơn đau đến từ mọi phía. Đó chính là lý do khiến cho cơ thể chị em trở nên vô cùng yếu ớt và sức khỏe suy giảm nghiêm trọng sau khi sinh.

Nếu không ở cữ sau sinh, chị em dễ phải đối diện với nguy cơ mắc các căn bệnh hậu sản sau này. Không chỉ vậy, còn bị suy giảm sức khỏe nghiêm trọng, dễ đau yếu, bệnh tật, buốt người mỗi khi trái gió trở trời.

Nhiều người xem quan niệm ở cữ 3 tháng 10 ngày sau sinh là cổ hủ hoàn toàn không chính xác vì ở cữ chính là khoảng thời gian để chị em phục hồi những tổn thương của cơ thể. Mẹ sau sinh nên hạn chế vận động nặng, có thể tắm, vệ sinh cá nhân sạch sẽ sau khoảng 3 – 5 ngày nhưng hạn chế đụng chạm nước nhiều, đặc biệt là nước lạnh. Đặc biệt chú ý đến vấn đề ăn uống bởi nó vô cùng quan trọng, chị em không nên kiêng khem quá mức, chỉ cần nhớ ăn chín uống sôi, hạn chế đồ chua, đồ lạnh, đồ tanh là được. Những thực phẩm còn lại có thể thoải mái sử dụng để đủ dưỡng chất nuôi cơ thể cũng như gọi sữa dồi dào cho con bú.

Chăm sóc mẹ sau sinh cần chú ý điều sau:

Giờ đầu tiên sau sinh, các bà mẹ được theo dõi các dấu hiệu sau khi sinh. Nguyên tắc sau sinh là các mẹ không được nằm gối cao trong vòng 8 giờ đầu để máu có thể tuần hoàn đến não, nằm nghỉ ngơi hoàn toàn trong 6-8 giờ đầu (vì sau khi vượt cạn cơ thể mất sức lực cũng như lượng máu lớn nên nếu nằm gối quá cao máu sẽ không lưu thông lên não).

Trường hợp sản phụ có dùng biện pháp đẻ không đau trong lúc sinh có thể đứng dậy đi lại sau 1 ngày; những sản phụ không gây tê ngoài màng cứng thì có thể vận động sớm hơn, khoảng 6 giờ sau đó.

Sang ngày hôm sau, sản phụ cần được tắm toàn thân ngay bằng nước ấm sạch, nên sử dụng vòi hoa sen và thời gian tắm nhanh, không quá 20 phút, để giúp cơ thể vệ sinh tốt, tạo thông thoáng cho các lỗ chân lông, tránh nhiễm trùng do bụi bẩn và mồ hôi tiết ra lúc chuyển dạ.

Sau khi sinh, sản phụ sẽ có hiện tượng sản dịch ra mỗi ngày và sẽ giảm dần vào các ngày sau đó. Ngày đầu tiên, sản dịch ra nhiều, mẹ cần thay băng vệ sinh thường xuyên, không để quá 6 giờ vì có thể làm vi trùng vùng âm đạo phát triển gây nhiễm trùng.

Trong thời gian nằm viện, sản phụ sẽ được các nữ hộ sinh chăm sóc rửa vệ sinh âm hộ sáng và chiều. Khi về ở nhà các mẹ nhớ phải vệ sinh vùng kín hàng ngày như ở trong viện.

Sau khi đẻ thì đồ ăn cần kiêng cữ gì?

Chúng ta không nên kiêng khem quá sẽ ảnh hưởng đến chất lượng sữa cho con bú. Bà mẹ được ăn cơm sau 2-4 giờ sinh thường, các món cần được nấu chín và ăn nóng. Sản phụ nên ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày, bữa ăn nên đủ cả 3 nhóm chất cơ bản.

Sau mỗi bữa ăn nên tráng miệng bằng trái cây có tính lành như: Đu đủ, chuối, thanh long, vú sữa… Các mẹ tuyệt đối tránh các đồ ăn lạnh, đồ chưa chín kỹ…Trường hợp mẹ ít sữa hay không có sữa, ngoài chế độ ăn hợp lý thì cần phải ngủ đủ giấc, trung bình 8-9 giờ/ngày, chính trong giấc ngủ sẽ giúp bài tiết sữa nhiều hơn.

Theo Gia đình mới
Ảnh: Khoa Sản Nhi – Viện Y học biển Việt Nam